రాములోరి పెళ్లి యంట రండి! రండి!

 రాములోరి పెళ్లి యంట రండి! రండి! 

రాములోరి పెళ్లి యంట రండి! రండి! 

జనకునింట పండగంట రండి! రండి! 

రాములోరి పెళ్లి యంట రండి! రండి! 

రాములోరి పెళ్లి యంట 

జనకునింట పండగంట 

ముజ్జగాల ముచ్చటంట   రండి! రండి! రండి !

మనమంతా రాములోర్ని చూడాల ... ఆ రాములోరు  మనవంకా  చూడాల

నీలమేఘ శ్యాముడంట , ఆజానుబాహుడంట , కళ్ళసంగతడగకంట ....

రండి! రండి! రండి

ఓ ఇంటివాడు ఈనాడు   ఔతాడు ...

ఓ మెరుపుతీగెకూ తాళి కడతాడు !

కళ్ళు ఉన్న మనమంతా కనులనిండ కలలుపండ చూడాల !

||రాములోరి పెళ్లి యంట || 

ఆ సీతమ్మను ఇపుడైన చూడాల .... మన  సీతమ్మా రాములోర్ని చూడాల

అందాలకొమ్మంటా, బంగారు బొమ్మంటా , జగతికంత అమ్మంటా ,  ...

రండి! రండి! రండి!

మనకోసమె  ఈనాడీ  పెళ్ళంటా

మెరుపుప్రక్క మేఘముండె  వింతంటా

మనసున్నా మనమంతా మనసునిండ మమతపొంగ మళ్ళి మళ్ళి చూడాలా!

||రాములోరి పెళ్లి యంట ||

మనకింక వారిద్దరె  దిక్కంటా ! 

వారుండగ మనకెలా చింతంటా ! 

నింగినుంచి వచ్చినారు , దీవెనలను  తెచ్చినారు , అభయమునూ ఇచ్చినారు

రండి!  రండి! రండి !

పెళ్ళేమో  వారికంట , కళ్యాణం జగతికంట

ఎప్పుడూ ఒక్కరంట, మళ్ళీ ... ఒక్కటై పోతరంట

కాళ్ళున్న మనమంతా సరయూనది వెల్లువలా  పరుగు పెట్టి పోవాలా !

రాములోరి పెళ్లి యంట రండి! రండి! 

జనకునింట పండగంట రండి! రండి! 

రాములోరి పెళ్లి యంట,  

జనకునింట పండగంట ,

ముజ్జగాల ముచ్చటంట !   రండి! రండి! 

Dr.T.V.Narayana Rao Garu

మందహాస స్తవం

 మందహాస స్తవం

రచన - శ్రీమాన్ ముడుంబై నరసింహాచార్య స్వామి వారు

తాత్పర్యం : డా. టి.పి.ఎస్. రామానుజం

01

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం - మొదటి శ్లోకం)

శ్రీ భూ నీళా వలన విలసద్ వ్యూఢ వక్షో ద్విపార్శ్వో

దీప్యద్భూషా కుసుమిత వపుర్దివ్య కల్పద్రుశోభః ౹

సంఛాద్యోగ్రం వపురనవరం చందనేన ప్రసన్నో

గోవిందోఽసౌహసతిసభయాన్ సింహశైలస్య నాథః॥

తాత్పర్యం : --

శ్రీ స్వామివారి వక్ష స్థలం పైన శ్రీదేవి, ఇరువంకల భూ నీళా దేవులు ఉన్నారు. అనేక భూషణాలతో శ్రీ స్వామి కల్పవృక్షంలా ప్రకాశిస్తున్నారు. చందనపు పూతతో తన ఉగ్రత్వాన్ని దాచి, భక్తులను - భయపడకండి, రండి! - అన్నట్లు నవ్వుతున్నాడు!

02

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, రెండవ శ్లోకం)

అశ్రద్ధేయేష్వధిగతపృథుశ్రద్ధమర్థేష్వనర్థే

ష్వద్ధాబుద్ధ్యా ప్రయతన శతైర్నిత్యమాయాసితాన్నౄన్

క్రీడాశ్రాంత్యా శ్వసత ఇవ కిం బాలకా న్వీక్షమాణో

మంజుప్రేమన్ హరిగిరి యువన్ మందహాసం కరోషి?

తాత్పర్యం : --

స్వామీ! అంతగా శ్రద్ధ పెట్టనక్కరలేని లౌకిక విషయాలను శాశ్వతాలనుకొని ప్రజలు వాటికోసం ఆయాసపడుతున్నారు. ఆటల్లో అలసిపోయిన పిల్లవాడిని చూచి నవ్వినట్లు మానవులను చూచి నువ్వు నవ్వు తున్నావు!

03

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, మూడవ శ్లోకం)

అంతఃకృత్వా కిమపి జలజద్వంద్వమార్యైః ప్రదత్తం

క్రీడత్యస్మిన్ మయి శిశువిధే తద్ధఠాద్గోపయంస్త్వమ్ ౹

తద్భంగార్త్యా రుదతి చ ముహుర్హంత! దివ్యావరోధైః

విజ్ఞప్తేఽపి క్షిపతి హసితైః కాలమేవం న లీలా ॥

తాత్పర్యం : --

పెద్దలు ఉపదేశించిన మంత్రాన్ని బాల్యంలోనే పొందాను. ఆటవస్తువుని లాక్కొని దాచి, పిల్లవానిని ఏడిపిస్తున్నట్లు నీవు నాతో ప్రవర్తిస్తున్నావు! నాపట్ల అమ్మవారికి దయ కలిగింది. నన్ను కరుణించుమని చెప్పి పురుషకారం నెరపినా, నా రోదనని చూచి నువ్వు నవ్వుతున్నావు!

04

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, నాల్గవ శ్లోకం)

లీలాయా విషయాః ప్రజాః స్వరచితాన్భోగాం స్తటిచ్చంచలాన్

భుంజా నాగతమప్యనాగత మిమాః కాలం న జానంతి యత్ ; ౹

హాసోఽయం తవ సింహ భూధరపతే! తత్పశ్యతో బాలక

క్రీడాయాస మివాననే విజయతే ధన్యం జగత్తేఽస్తు శమ్ ॥

తాత్పర్యం : --

స్వామీ! సింహాద్రినాథా! మెరుపు తీగవలె అతి చంచలములైన భోగాలపట్ల ఆసక్తితో మానవులు ఆపసోపాలు పడుతున్నారు. అలా అలసిపోతున్నవారిని చూచి నీవు నవ్వుతున్నావు. అలా నీ నవ్వుకి కారణమైన జగత్తునీ ధన్యం చేసావు! మంగళం !

05

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, ఐదవ శ్లోకం)

ధరణి కనక కాంతా తత్పరాణాం నరాణాం

మనుమితి మివ హార్దాత్సూచయన్తీ సతాం తు ౹

వినమదధరకోణ వ్యంజితా స్థైర్యదోషా

హరిశిఖరపతే! తే హాసభంగీ చకాస్తి ॥

తాత్పర్యం : --

స్వామీ! సింహాద్రినాథా! నీవు మందహాసాన్ని చిందిస్తున్నావు! నీ పెదవుల చివరలో చిన్న సొట్టలు ఏర్పడ్డాయి! లౌకిక విషయాలలో కూరుకొని పోయినవారు నీ నవ్వును చూచి వారిపట్ల నీవు ఆమోదాన్ని ప్రకటిస్తున్నావు - అనుకొంటున్నారు. ఇంగితమెరిగిన జ్ఞానులు లౌకికాలను వదిలి నీపట్ల మనసు పెడుతున్నారు!

06

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, ఆరవ శ్లోకం)

శిశుభిరివ నిగూఢః సంశ్రితైః సేవ్యమానః

హరిశిఖరిణి దేవో దివ్య దేహం దధానః ౹

అవతరణవిశేషాన్ నిత్యమన్వేషమాణైః

ఉపగత ఇహ నిత్యై ర్హాసమేవం కరోతి ॥

తాత్పర్యం : --

శ్రీమన్నారాయణుడు అర్చామూర్తిగా వచ్చి, సింహాద్రి కందరంలో దాగి ఉన్నాడు! ఆయనని మనం సేవిస్తున్నాం. దాగి ఉన్న తనను నిత్యులు కనిపెడతారేమోనని వారితో క్రీడిస్తూ, మందహాసాన్ని వెలయించాడు.

07

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, ఏడవ శ్లోకం)

హాసః పరత్వ పరిలంబనజృంభితేన

స్తంభేన మంజురదన చ్ఛదపాశబద్ధః౹

తద్బంధనం హరిపతే! శ్లధయన్నముక్తో

మౌగ్ధ్యాద్దృశో ర్వితనుతే ను విలంఘనాని ॥

తాత్పర్యం : -

స్వామీ! సింహాద్రినాథా! పరత్వం కారణంగా పెదవులను బిగించి నీ మందహాసం వెలికి రాకుండా చేస్తున్నావు. కానీ , అది నీ కన్నులనుండి వెలికి వస్తూనే ఉంది!

08

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, ఎనిమిదవ శ్లోకం)

అధరమణిరయం హరిక్షమాభృత్

నిధిధన! కౌస్తుభ మబ్ధిజా సహోత్థమ్ ౹

సురుచి మరుచి మేకథా క్షిపంస్తే

నను నిపుణం కురుతే ను మందహాసం ॥

తాత్పర్యం : --

సింహాద్రిపైన నిధిరూపంలో వెలసిన స్వామీ! నీ అధరం మణి! నీ హృదయంపైన కౌస్తుభ మణి ఉంది . ఆ కౌస్తుభాన్ని ఈ అధరమణి పరిహాసం చేస్తోంది!

09

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, తొమ్మిదవ శ్లోకం)

ఓష్ఠప్రవాళయుగళాంతరతః ప్రసూతః

పుష్పోద్గమోను తవ మంజులమందహాసః ౹

నిత్యం హరిక్షితీశ్వర! భక్తిభాజాం

దృష్టిద్విరేఫ వితతే ర్వితనోతి తృప్తిమ్ ॥

తాత్పర్యం : --

స్వామీ! నీ పెదవులు చివురులా ఉన్నాయి. వాటి మధ్యనుండి వెలికి వచ్చిన మందహాసం - పుష్పం వలె ఉంది. భక్తుల చూపులు తుమ్మెదలై వాలుతున్నాయి!

10

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, పదవ శ్లోకం)

అంజనాక్త పృథు మంజులనేత్రా

రాగరంజిత రదచ్ఛద రమ్యాః ౹

ప్రేయసీః హరిమహీధరనాథో

హాసతః ప్రగుణశోభ ఉపైతి ॥

తాత్పర్యం : --

స్వామీ! నీ దేవేరులు కనులకు కాటుకను తీర్చారు. పెదవులకు లత్తుకను అద్దారు. అటువంటి అలంకరణముతో వారు అలరారుతున్నారు. కేవలం మందహాసాన్ని ధరించిన నీ అలంకరణం వారి అలంకరణని మించిపోయింది.

11

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, పదకొండవ శ్లోకం)

ఆపాదశీర్షమతిలోకవిశాలశోభై

రంగం విభూషణగణైర్హరిశైలభర్తృః ౹

బద్ధం దృశౌ న చ భవంత్యధరో విధేయాః

ఇత్యుద్థితేఽల్పహసితే పరికర్మితాస్తే ॥

తాత్పర్యం : --

సింహాద్రి నాథా! నీ దివ్య మంగళ విగ్రహంలో అవయవాన్ని అలంకారాలు చేరి అలంకరించాయి. కన్నులకు, పెదవులకూ మాత్రమే అలంకారం లేదు. అందుచేత ఆ రెండింటినీ మందహాసం అలంకరించింది.

12

(కల్యాణోత్సవంలోని మొదటిరోజు వైభవం, పన్నెండవ శ్లోకం)

చంద్రమోజనికృదాగమసిద్ధం

నిత్యనృత్యపదవీనిపుణంహృత్ ౹

శీతలం హరిగిరీశితు రచ్ఛం

దృశ్యతేఽధర తిరస్కరణీతః ॥

తాత్పర్యం : -

చంద్రుడు విష్ణువుయొక్క మనస్సునుండి ఆవిర్భవించాడు అని వేదం చెప్పింది. చంద్రుడు చల్లగా ఉంటాడు. విష్ణువు మనస్సు ఇంకా చల్లగా ఉంటుంది. ఆ చల్లని మనస్సు నిత్యం ఆనందంతో నృత్యం చేస్తుంది. అది పెదవుల తెరచాటునుండి కనిపిస్తోంది!

ఇతి శ్రీమందహాసస్తవే కల్యాణోత్సవ ప్రధమ దివస విజ్ఞాపనీయం ప్రధమ ద్వాదశకం సమాప్తమ్ !

13

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పదమూడవ శ్లోకం)

కల్యాణంలో రెండవరోజు పఠించే పన్నెండు శ్లోకాలు,

( 13 - 24 ) ఇవాళ నుండి ప్రారంభం అవుతాయి!

విస్మారయత్యతితరాం భవమూల చింతాః

విస్మాపయత్యపి చ మాం నిజ భాగధేయే ౹

ప్రేమాంబుధే ర్హరిగిరీశ! కరోత్యరోధం

వ్యామోహ ఏష భజతాం తవ మందహాసః ॥

తాత్పర్యం : --

స్వామీ! సింహాచలం వచ్చి భక్తులు నిన్ను సేవిస్తారు. నీ మందహాసం, భక్తులయొక్క సంసార చింతలనన్నింటినీ మరపింపచేస్తుంది. భాగ్యాన్ని విస్తరింపచేస్తుంది. అవధిలేని ప్రేమ జలధిని సృష్టిస్తుంది .

14

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పదునాల్గవ శ్లోకం)

నిరుత్తరైశ్వర్య భయానకస్య

కస్స్యాన్ముఖస్యాగ్రగతస్తవేశ! ౹

స్వశక్తి నిశ్చేతనితాగ్రహాయాః

న చేత్కృపాయాః ప్రసవోల్పహాసః ॥

తాత్పర్యం : --

నిరుత్తరైశ్వర్యవంతుడు కదా స్వామి! అటువంటివానిముందు ఎవరు నిలబడగలరు? జడిసిపోయి మనం దూరంగా తొలగిపోకుండాలనే కృపాళువైన స్వామి పెదవులపై పూచిన మందహాసంతో మనలను దగ్గరకు రప్పించుకొంటున్నాడు!

15

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పదునైదవ శ్లోకం)

గోపీతతేః కిసలయాధర దివ్యకాంతి

సంక్రాంతితోను హరిశైలపతేః శుభోష్ఠౌ!

శోభోత్కటౌ దృగఘయోగనివారణాయ

హాసోఽవకుంఠయతి హంత! నిజ ప్రభాభిః ॥

తాత్పర్యం : --

స్వామివారి పెదవులు శోభలను వెదజల్లుతున్నాయి . గోపికల అధరకాంతులు చేరడంతో ఇంకా శోభిల్లుతున్నాయి. అంత అందమైనవాటికి దృష్టిదోషం తగలకుండా పెదవులపై మందహాసం అనే తెర వేసాడు!

16

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పదునారవ శ్లోకం)

శీతలోపి నిఖిలేశ్వర ! సింహ

క్షోణిభృత్ప్రియ! తవాధరహాసః ౹

మామకం హృదయమద్రి కఠోరం

ద్రావయన్ హరతి తత్పరివాహమ్ ॥

తాత్పర్యం : --

సింహాద్రినాథుని మందహాసం చల్లనిది. నా హృదయం కొండవలె కఠినమైనది! ఇంత కఠినమైన హృదయాన్ని కరిగించింది స్వామివారి మందహాసం! కరిగి ప్రవహిస్తున్న హృదయాన్ని ఇట్టే హరించింది; ఆ నవ్వు ఎంత వింతైనది!

17

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పదునేడవ శ్లోకం)

హాసః కపోలయుగళే హరిశైల భర్తృః

ముగ్ధేఽవటద్వయమలంకరణం కరోతి ౹

అర్హం విదగ్ధమతయో హసనైకశీలాః

బాలాన్మషీ రసముఖైః పరివంచయంతి ॥

తాత్పర్యం : - -

నవ్వుతున్న స్వామివారియొక్క బుగ్గలపైన రెండువైపులా సొట్టలు పడ్డాయి! అవి బుగ్గలపై అలంకారములవలె ఉన్నాయి. చురుకైన పిల్లలు బుగ్గలపై మసిచుక్కలు పెట్టుకొని తల్లిని నవ్విస్తున్నట్లు ఉన్నవి రెండు బుగ్గలపైనా సొట్టలు!

18

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పదునెనిమిదవ శ్లోకం)

మందహాసమధరే తవ దృష్ట్వా

సింహశైల ఖనిరత్న! సహేలమ్,౹

గోపసద్మనవనీతమమృష్టం

వ్యంజయంతి హసితై ర్నిజదేవ్యః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! నీ పెదవులపై వెలుగుతున్న మందహాసాన్ని చూచి నీ దేవేరులు ముసి ముసి నవ్వులు నవ్వుకుంటున్నారు. నీ పెదవిపైగల తెల్లని మందహాసం వారికి శ్రీకృష్ణావతార లీలల్ని గుర్తుచేసింది. గోపికల ఇళ్ళల్లో వెన్న దొంగిలించిన సన్నివేశాన్ని వారికి ఇది స్ఫురింపచేసింది.

19

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, పందొమ్మిదవ శ్లోకం)

ఛాదితోఽపినను భూమికయా స్యాత్

సంశయాయ హసనే పరిదృష్టే ౹

హాస ఏష వటువేష భృతం త్వాం

కిం బలే రకథయ ద్బత లోలః ? ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామివారు అనేకమైన అవతారాలు ఎత్తేరు. వామనావతారంలో మరుగుజ్జుగా వచ్చారు. ఆయనను విష్ణువు అని ఎవరు గుర్తిస్తారు? కానీ, బలి గుర్తించాడట! ఎలా? మందహాసాన్ని బట్టి! స్వామివారి మందహాసం ఎప్పుడూ విడువక ఉంటుంది. అది ఆయనను పట్టి ఇచ్చే గుర్తు అని అర్థం!

20

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, ఇరవైయవ శ్లోకం)

స్వేచ్ఛయావతరణేషు కేషుచిత్

భూషణాన్యవయవా స్త్యజంతు తే ; ౹

న త్యజే ద్ధరిగిరీశ ! తావకో

భూషణం స్మితమయం సుధాధరః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామివారు లీలకోసం అవతారాలు ధరిస్తారు. అలా అవతారాలు ధరించినప్పుడు కొన్ని అలంకారాలను విడిచి పెట్టాలి. కానీ మందహాసాన్ని విడువరు. ఇతరమైన అవయవాలు అలంకారాలను వదలివేసినా పెదవులు మాత్రం మందహాసాన్ని విడిచిపెట్టవు!

21

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, ఇరవైఒకటవ శ్లోకం)

హాసేన వక్త్రజలజే తవ నిత్య హృద్యే

తాదృక్త్వసాధనసముత్సుకితాః ప్రతీకాః ౹

ఆపాదశీర్షమితరేపి చ లేభిరేంశాన్

హాసస్య నోల్బణ మతోనుముఖే స్మితం తే ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామివారి పెదవులు నవ్వుతున్నాయి. దాంతో ముఖ మండలానికి ఎంతో శోభ ఏర్పడింది. దానిని గమనించిన ఇతరమైన అవయవాలన్నీ హాసాన్ని కోరుకున్నాయి. స్వామివారు వాటికీ హాసాన్ని పంచిపెట్టారు. దాంతో స్వామివారి శరీరావయవాలన్నీ శోభలను వెదజల్లుతున్నాయి. హాసాన్ని అందరికీ పంచిపెట్టినందువలన హాసం మందహాసంగా పెదవులపై ఉంది!

22

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, ఇరవై రెండవ శ్లోకం)

యద్వాహరిక్షితిధరేశ్వర! హాసలేశాన్

దత్వేతరావయవసంతతయేధరస్తేః ౹

దాక్షిణ్యతోఽల్పహసనేన విభూష్యతేఽసౌ

నాధిక్యతో వసతి బంధుషు కో న సాధుః?

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! నీ పెదవులు ఎంతగానో హాసాన్ని చిందించగలవు. అయినా, చిరునవ్వునే కురిపిస్తున్నాయి. ఎందుకో తెలుసా! ఇతరమైన అవయవాలను మించిపోరాదు, అనే! బంధువులకు తన ఆస్తిని పంచియిచ్చిన ధనవంతుడు, బంధుప్రేమతో అందరినీ సమానంగానే చూస్తాడు. వారిముందు తనగొప్పదనాన్ని ప్రదర్శించడు కదా!

23

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, ఇరవై మూడవ శ్లోకం)

ఔత్సుక్య దోషవశగం హ్యబలాది వస్తు

ష్వాసజ్జతే హృదయ మార్యవిగర్హితేషు ౹

విస్మార్యతాన్యపి హఠాత్వయి తత్కరోతి

వ్యామోహచూర్ణ ఇవ తావక మందహాసః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! సజ్జనులు వ్యసనాలను ఎంతగానో గర్హిస్తారు. కానీ, మా మనస్సు వ్యసనాలపైకే పోతుంది. కానీ, వింతేమిటో తెలుసా! మేం నిన్ను దర్శించినంతనే నీ మందహాసం ఆ వ్యసనాలనన్నింటినీ ఇట్టే మరపింపచేస్తుంది. మచ్చుమందులా మా మనస్సుని ఆకర్షిస్తుంది.

24

(కల్యాణోత్సవంలోని రెండవ రోజు వైభవం, ఇరవై నాల్గవ శ్లోకం)

ద్రష్టుర్హిమే యశసి లింపతి చందనై ర్హృత్

స్నేహే దృశో దధతి చందన పుష్పసారాన్ ౹

బింబాధరే కిరతి రంజిత గంధచూర్ణం

పిష్టాతకం క్షిపతి తే మృదు మందహాసః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామివారిని దర్శించడానికి వచ్చినవారిని, అక్కడి పరిజనులు ఎంతో గౌరవిస్తారు! చల్లని చందనాన్ని ఇస్తారు. ఒంటికి రాసుకోడానికి సుగంధ భరితమైన పుష్పసారాన్ని ఇస్తారు. బుక్క, భల్గండ ఇస్తారు. ఇదో మర్యాద!

ఇక్కడ ఇవన్నీ సింహాద్రినాథుడే చేస్తున్నాడు.

ఆయనను దర్శించడానికి వచ్చిన భక్తులకి హృదయాలకి చల్లదనం ఇచ్చేది ఆయన కీర్తి. ఒంటికి సుగంధాన్ని ఇచ్చేది ఆయన కటాక్షం! ఆయన పెదవుల ఎఱ్ఱదనం మందహాసం బుక్క, భల్గుడలు!

ఇతి శ్రీమందహాసస్తవే కల్యాణోత్సవ ద్వితీయ దివస విజ్ఞాపనీయం ద్వితీయ ద్వాదశకం సమాప్తమ్!

25

కల్యాణోత్సవంలో మూడవరోజు పఠించే పన్నెండు శ్లోకాలు

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ఇరవై ఐదవ శ్లోకం)

మలయజ పరిలిప్తే మల్లికా మాలికోద్య

న్మృదు పరిమళయుక్తే మంజుకల్యాణ ధామ్ని, ౹

శ్రియ మవని మథైవం లీలయా దేవ! నీళాం

పరిణయసి యదా త్వం కిం తదారభ్య హాసః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! చందన లేపాలతో , మల్లెపూవుల దండల పరిమళాలతో, శోభిస్తోంది మీ కల్యాణమండపం! అందు, మీరు, శ్రీ భూ నీళాదేవులు పరిణయం ఆడేరు. ఇది కేవలం లీల అనికదూ మందహాసాలు చిందిస్తున్నారు?

26

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ఇరవై ఆరవ శ్లోకం)

మంజులాధరదళా ద్బహిరంచ

న్మందహాసమయ చంద్రరజస్తే; ౹

పశ్యతాం నయనయో ర్మృదుబాష్పం

పద్మనేత్ర! జనయత్యనురూపమ్ ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! నీ పెదవి చిగురుటాకువలె ఉంది. ఆకుపైన మెరుస్తున్న కర్పూరంలా నీ మందహాసం ఉంది. కనుకనే, చూచువారి కన్నులలో అశృవులను కలిగిస్తోంది!

27

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ఇరవై ఏడవ శ్లోకం)

చంద్రికా న తవ పశ్య మమాస్తీ

త్యబ్జనామ సమతోద్యదమర్షః ౹

యోఽంబుజం ముకుళయత్యభిభూతః

సస్మితైస్తవముఖాంబురుహేణ ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! అబ్జం అనే పదానికి పద్మం, చంద్రుడు, అనే రెండర్థాలు ఉన్నాయి. పేరుతో సమానమైనా వెన్నెల నీకు లేదు అని చంద్రుడు పద్మాన్ని వెటకారం చేస్తున్నాడు. నీ ముఖ పద్మం మందహాసంతో ఆ చంద్రుని పరిహసిస్తోంది!

28

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ఇరవై ఎనిమిదవ శ్లోకం)

దేవ్యోర్ముహుర్లసదురోభవకోటికించిత్

సంస్పర్శనైరుభయపార్శ్వగయోస్సదంభైః ; ॥

జాతం తవ స్మితమవేత్య రమా కిమంతః

తన్మర్షిణీ హసతి వక్షసి తత్ప్రియైక్యాత్ ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! నీకు ఇరుప్రక్కల భూదేవి, నీళాదేవి ఉన్నారు. వారి స్పర్శతో నీవు ఆనందాన్ని పొందుతున్నావు. మందహాసాలు చిందిస్తున్నావు. అది చూచి ఎదపైనున్న శ్రీదేవి కూడా ఆనందిస్తోంది. వారికీ, తనకీ, భేదం లేదుకదా!

29

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ఇరవై తొమ్మిదవ శ్లోకం)

నూనం హరిక్షితిధరేశ్వర! తావకాంతః

కారుణ్యవారినిధివీచిహతిప్రభూతః ౹

ఫేనః కపోలమణిసైకతమూలగోష్ఠ

చ్ఛద్మప్రవాళయుగమంచతి హాసదంభాత్ ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! నీ హృదయంలోని కరుణాసముద్రం పొంగుతుంది. అలలు పొంగినపుడు నురుగు ఏర్పడుతుంది. అలాగే నీ కరుణ కరుణ పొంగినపుడు మందహాసం అనే నురుగు ఏర్పడుతోంది. పెదవులు అనే ప్రవాళం పైన అది తేలియాడుతోంది.

30

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పదవ శ్లోకం)

హాసస్తవ ప్రకృతిరిత్యవసేయమేవ

హర్యక్షభూమిధరచంద్ర! యదౌత్సవేంగే; ౹

రుంధన్కరోషి బత! మంజుల మందహాసాన్

మూలే తు శశ్వదరిహాన్ కురుషేట్టహాసాన్ ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! నవ్వులను చిందించడం నీ స్వభావం. ఉత్సవమూర్తి గోవిందరాజులుగా మందహాసాలు చిందిస్తున్నావు. మూల విరాట్టు నరసింహస్వామిగా అట్టహాసాలు చేస్తున్నావు

31

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పది ఒకటవ శ్లోకం)

కిరీట కేయూర సకర్ణపూర

హారస్ఫురత్కౌస్తుభ నూపురాద్యాః ౹

హరిక్షమాభృన్నిధి రత్న! శోభాః

కిరంతి సర్వే తవ మందహాసైః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! కిరీటం, కేయూరాలు, హారాలు, కౌస్తుభం వంటి అలంకారాలు ధరించావు! అవన్నీ, నీ మందహాసంతోనే శోభలను వెదజల్లుతున్నాయి!

32

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పది రెండవ శ్లోకం)

నిర్మధ్య వార్ధి ముపలభ్య మతిశ్రమేణ

లౌల్యాద్బలాదమృత మప్యసురైర్హృతం ప్రాక్ ౹

మందస్మితామృతలవైస్తవ మోహనాంగ !

త్యక్తం క్వ మందహసితస్య కథా సుధా సా? ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! దేవాసురులు అమృతంకోసం పాల సముద్రాన్ని మధించారు. అమృతం దొరకగానే. అసురులు దానిని అందుకొని పారిపోయారు. అప్పుడు నువ్వు మోహినిగా అవతరించావు. చూపులతో, నవ్వులతో, వారిని అలరించావు. అమృతం వదలి వారు నీవెంట పడ్డారు! నీ మందహాసం ముందు అమృతం ఓ లెక్కా?

33

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పది మూడవ శ్లోకం)

సందిహాన ఇవ సింహధరేందో !

త్వయ్యవిఘ్న జగదేక శరణ్యే ౹

భీతి మేతి జడ ఏష తతస్త్వం

హంత! విస్మృతధియం హససీమమ్ ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! జగత్తులకు అన్నింటికీ నీవే రక్షకుడవు. మందబుద్ధినైన నేను సందేహిస్తూంటే, నా జడత్వాన్ని చూచి నువ్వు మందహాసం చేస్తున్నావు కదూ!

34

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పది నాల్గవ శ్లోకం)

జ్ఞాతం హరిక్షితిధరేశ్వర! యత్పురా త్వం

చౌర్యాద్బలాదపి విభో! నవనీత హారీ ; ౹

హాసోత్థమౌగ్ధ్యమబలాఃప్రసభంహఠాచ్చ

త్వద్గండయోఃకిల చుచుంబ రతస్తదర్హమ్ ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! శ్రీకృష్ణావతారంలో నీవు వెన్నలారగించావు. దొంగతనంగానూ, బలాత్కారంగా లాక్కొని మరీ తిన్నావు. అందుకనే గోపికలు నీ అందమైన ముఖాన్ని బలాత్కారంగాను, దొంగతనంగాను, ముద్దుపెట్టుకున్నారు! సౌబే కదా!

35

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పది ఐదవ శ్లోకం)

త్వం ప్రేయసీభిరిహ కేళిగిరిం ప్రవిష్టః

క్రీడాసరోఝరనికుంజగుహాదిరమ్యమ్; ౹

చిత్రాన్మృగానథ ఖగాంశ్చ విలోక్య హర్ష

స్మేరా వినోదయసి తా శ్శుభ మందహాసః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! నీవు దేవేరులతో ఈ కొండపైన విహరించడానికి వచ్చావు. క్రీడాసరస్సులందు, పొదరిళ్ళలోను, గుహలలోను, వారితో క్రీడిస్తున్నావు. అడవిలో మృగాలను, పక్షులను, చూచి - వారు ఆనందిస్తూంటే, నీవు మందహాసాలు చిందిస్తున్నావు.

36

(కల్యాణోత్సవంలోని మూడవ రోజు వైభవం, ముప్పది ఆరవ శ్లోకం)

లీలావతార కపటై రుపసృత్య పశ్చాత్

త్వం మద్గృహే ష్వలభథా శ్శ్రమమేవ పూర్వమ్; ౹

అద్యత్వహోకరగతోపి ముహుత్యుతోస్మి

పాఠీనవత్కిము తతస్తవ మందహాసః ? ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! ఎన్నో అవతారాలు ధరించావు. నన్ను ఉద్ధరించేందుకు ప్రయత్నించేవు. నేను జావకారిపోతున్నాను. ఇప్పుడుకూడా నన్ను చేజిక్కించుకున్నావు. కానీ, చేపలా నేను జారిపోయాను. అందుకే కదూ, నీవు మందహాసం చేస్తున్నావు?

ఇతి శ్రీమందహాసస్తవే కల్యాణోత్సవ తృతీయ దివస విజ్ఞాపనీయం తృతీయ ద్వాదశకం సమాప్తమ్!

37

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, ముప్పై ఏడవ శ్లోకం)

నభ ఇవ శశి గర్భ ప్రాఙ్ముఖోద్యత్ప్రభాభిః

త్వమపి ఘన కృపాంతర్భోగజాతాల్పహాసైః ; ౹

వ్యపనయసి భియంమే రాగమిశ్రైర్విలంబో

న భవతు తవ శౌరే! హాసమూలోదయస్య ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! ఎఱ్ఱని ఆకాశంలో తూర్పున చంద్రుడు ఉదయించనున్నాడు. చంద్రకాంతితో బాటసారులకు వెలుగు లభిస్తుంది. నీ మందహాస చంద్రికలతో మా బ్రతుకుబాట తేటపడుతుంది!

38

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, ముప్పది ఎనిమిదవ శ్లోకం)

బహుళతమసః ప్రాయస్స్వప్నప్రలాపి సుషి

ప్తిమజ్జనిభృ దపధీచేష్టా హాసస్య జీవనిశాం హాసః ౹

నిశిచరశతై ర్భీమస్యేశ! త్వదాననమూలతః

ప్రభవతి ముహుఃప్రత్యూషోయంశుభస్మితకైతవాత్ ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! అజ్ఞానాంధకారం అలముకొన్న మా జీవితాలకి నీవు అనుగ్రహించే మందహాసంతోనే సిప్రభాతంఅవుతుంది!

39

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, ముప్పది తొమ్మిదవ శ్లోకం)

ధార్ష్ట్యాద్గతాన్ బహిరివాత్మసుతాం త్సవిత్రీ

పత్యుర్భటైశ్చ సవిధం గమితా న్కథంచిత్; ౹

క్షేపాసహా యవనికాంతరితో విభో నః

పశ్యత్యహో తవ కృపాధరత స్స్మితాంగీ ॥

స్వామీ! దుడుకు పిల్లవాడు ఇంటినుండి పారిపోతే తండ్రి వెతికించి ఇంటికి తెచ్చాడు. ఆ పిల్లవాడి తల్లి, వాడు దొరికిన ఆనందంతో చాటుగా ముద్దాడుతుంది. మేమే ఆ దుడుకు పిల్లలం! నీ కృపయే తల్లి! నీ మందహాసమే మాకు దొరికే ఆప్యాయనం!

40

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభైయవ శ్లోకం)

అనున్నతా హాసమయా స్తరంగాః

కృపాసముద్ర ప్రభవా మురారేః ౹

స్ఫురంతి రత్నాధరగాధ తీరే

విగాహనం నిర్భయమేవ మన్యే ॥

తాత్పర్యం : - -

ఓ జనులారా! సింహాద్రినాథుని కృప అనే సముద్రంలోనుండి వస్తున్న తరంగాలే మందహాసాలు! కెరటాలు తక్కువున్నచోట7 సముద్రంలో మునుకలాడవచ్చు! ఇక్కడా, మందహాసాలవలన లోతు తక్కువ, కనుక మునుకలాడవచ్చు!

41

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై ఒకటవ శ్లోకం)

పశ్య లోక కరుణాంబుధి రస్య

ప్రస్ఫుటాధరమయీం మణివేలామ్;౹

లంఘితుం స్మిత తయోత్పతతి ద్రా

గక్షితోఽద్య బహుభి ర్న భయం స్యాత్ ॥

తాత్పర్యం : - -

ఓ జనులారా! చూడండి! సింహాద్రినాథుని కరుణా సముద్రం పొంగుతోంది. ఒడ్డును దాటాలని ప్రయత్నిస్తోంది. మందహాస రూపంలో పెదవులనుండి, కన్నులనుండీ కృప పొంగి వస్తోంది!

42

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై రెండవ శ్లోకం)

డోలాకేళిం కలయతిదృశో ర్గండయోర్గర్తలీలాం

ఫాలేస్ఫాయన్మకుటరుచిభిర్వాలుకోద్ధూళనాన; ౹

బాలో హాస స్తవహరిగిరేరీశ! ధూర్తః కథం స్యా

దోష్ఠాచార్యోమృదురతితరాంముద్యమైస్సనినిరోద్ధా ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! నీ మందహాసం అనేబాలుడు ఎన్ని రకాలుగా క్రీడిస్తున్నాడు! చంచలమైన చూపులతో ఉయ్యాలలూగుతున్నాడు! బుగ్గలపై సొట్టలతో గుంటలు త్రవ్వుడున్నాడు! కిరీట కాంతులు అనే ధూళిని చేతులతో ఎత్తి నుదుటిపై పోస్తున్నాడు! పెదవులనే గురువు మెత్తటివాడైపోయాడు! కనుకనే ఈ దుడుకు పనులన్నీ చేయగలుగుతున్నాడు!

43

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై మూడవ శ్లోకం)

చూతాయతే కనకభూషణ మంగకాంతిః

నీలోత్పలీయతి దృశా వరవిన్దతశ్చ;౹

బింబాధరోపి తనుతే యదశోకలీలాం

హాసోఽవతిష్ఠతి హి మన్మథ మన్మధస్య ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామి మన్మధ మన్మధుడు! మన్మధుడి దగ్గర అయిదు రకాల పూల బాణాలు ఉంటాయి కదా! ఈ స్వామివారి దివ్య మంగళ విగ్రహంపైన ఉన్న బంగారు ఆభరణాలు మామిడిపూలు! కన్నులు పద్మాలు, చూపులు నల్ల కలువలు! అధరం అశోక పుష్పం ; హాసం నవమల్లిక!

44

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై నాల్గవ శ్లోకం)

మందహాసమయ మోహచూర్ణతః

సుందరీర్వ్రజభవా శ్చకర్షయః.౹

మందిరే హరి మహీభృత స్స కిం

సుందరే సఖి జహార మద్ధియమ్ ॥

తాత్పర్యం : - -

ఓ బుద్ధీ! చూసావా? పూర్వం కృష్ణావతారకాలంలో మందహాసం అనే మచ్చుమందు జల్లి గోపికల్ని వశపరచుకొన్నాడు. ఇప్పుడు సింహాచలంపై, ప్రహ్లాదమందిరంలో ఉండి. ఆ మందహాసంతోనే నా మనస్సును హరిస్తున్నాడు!

45

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై ఐదవ శ్లోకం)

హంత హంత సఖి తే జడవాదే

సత్యతాఽధ్యవసితి ర్నహితాఽభూత్ ; ౹

మందహాస మమృతం వదసి త్వం

ప్రేయస స్స మదసూన్ హరతీవ ॥

తాత్పర్యం : - -

ఓ చెలీ! నీ తెలివితక్కువ మాటలు విని నేను మోసపోయాను. నీ పలుకులు నాకు మేలు చేయడం లేదు. సింహాద్రినాథుని మందహాసం అమృతం అన్నావు! కానీ, అది నా ప్రాణాలను హరిస్తోంది!

46

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై ఆరవ శ్లోకం)

విస్మర్తుమీశ! న హి శక్య మగాధ రమ్యం

మందస్మితం తవ మయా హరిశైలనాథ! ౹

స్మర్తుం న శక్యమత ఏవ సదోపలంభా

దశ్లేష తాప మధిరోపయతి క్వ యామి ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! అత్యంత రమణీయమైన నీ మందహాసాన్ని నేను మరువలేకున్నాను. మనసునుండి బైటకిపోతే కదా, మరపువస్తుంది? స్మరించ లేకనూ ఉన్నాను. కనుమరుగైనదానినికదా గుర్తుతెచ్చుకుంటారు! మనస్సులో ఉంది; కళ్ళముందు ఉంది;తాపాన్ని కలిగిస్తోంది. తప్పించుకో లేకున్నాను!

47

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై ఏడవ శ్లోకం)

సింహాచలేశ్వర! తవోజ్వల హాసలేశాః

పీతా దృశా ధవళయంతి మమప్రతీకాన్; ౹

తస్మాత్తవాధర సుధా విదధాతు రాగం

క్లిష్టం పునః ప్రకృతిగం రసనేన పీతా ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! నీ మందహాసాన్ని ఇంతింత నేను గ్రహించాను. అంతే! నా శరీరం తెల్లగా అయిపోయింది. అందుచేత, నీ అధరసుధను నాకు అనుగ్రహించి, నా శరీరంరంగు తిరిగి వచ్చేటట్లు చెయ్యాలి!

48

(కల్యాణోత్సవంలోని నాల్గవ రోజు వైభవం, నలభై ఎనిమిదవ శ్లోకం)

భూషణస్య మసృణత్వ మివాంతే

స్వర్ణ ఘర్షక శిలాది సముత్థమ్; ౹

త్వన్ముఖస్య హరిశైలవిలాసిన్ !

సత్కృపోదిత ఉదంచతి హాసః ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! బంగారు నగలను తయారుచేసాక, మెరుగు పెడతారు. దానివలన అవి చాలా అందంగా కనిపిస్తాయి. అలాగే నీ కృపవలన వెలువడిన మందహాసం నీ దివ్య ముఖమండల కాంతిని పెంచుతోంది.

ఇతి శ్రీమందహాసస్తవే కల్యాణోత్సవ చతుర్థ దివస విజ్ఞాపనీయం చతుర్ధ ద్వాదశకం సమాప్తమ్!

49

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, నలభై తొమ్మిదవ శ్లోకం)

వికసితం హి పునర్వికాస్యతే

హరిగిరీశ! సరోజముఖం భువి; ౹

తవ ముఖం తు నిసర్గ వికస్వరం

స్మితలవేన పునశ్చ వికాస్యతే ॥

తాత్పర్యం : - -

సింహాద్రినాథా! లోకంలో ఒకసారి వికసించిన పద్మం, మరల వికసించదు! నీ ముఖ పద్మం స్వాభావికంగానే వికాసాన్ని కలిగియుండి , మందహాసంతో మరల వికసిస్తోంది!

50

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబదియవ శ్లోకం)

మిధ్యాగ్రహం హి పరిగృహ్య పితా హితేప్సు

రన్యత్ర భీషయతి ధూర్తచరాన్ కిశోరాన్; ౹

మూలే హరిక్షితిధరేశ! తథావిధోసి

రుద్ధం స్మితం బహిరభూన్ను బతోత్సవాంగే॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! లోకంలో పిల్లల మంచి కోరే తండ్రి కోపాన్ని నటిస్తాడు. పైకి గంభీరంగా ఉంటాడు. అలాగే నువ్వు మాకు భయాన్ని కలిగించి సన్మార్గంలో పెట్టాలని గంభీరంగా ఉంటావు. మందహాసం దాగదు. అందుకే మూలమూర్తిలో గాంభీర్యం! ఉత్సవ మూర్తిలో మందహాసం!

51

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది ఒకటవ శ్లోకం)

రఘుపతితనావింద్రేణ త్వం ప్రవర్ష్య సుధాం మృతాన్

పునరపి చకర్థా శ్లిష్టాంగాన్ హరీన్ హరిశైలప!

ఇహ తు తమసా ధ్వస్తా నస్మాన్ స్మితామృత గంధతః

పునరసుభృత స్సాక్షాత్కుర్వన్ తతోఽప్యతిరిచ్యసే ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! రామావతారకాలంలో ఇంద్రునిచేత అమృతవర్షం కురిపించి మృతులైన వానరులనందరినీ బ్రతికించావు.

ఇప్పుడు గోవిందరాజుగా మందహాసం కురిపిస్తూ మా తమస్సుని పోగొడుతున్నావు! ఇదెంత గొప్పదో!

52

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది రెండవ శ్లోకం)

లోభం తవాధరముశంతి పురాణ గాథాః

సాక్షాత్తదత్ర హరిభూధరనాథ! దృష్టమ్; ౹

త్వం దాతు ముత్సుకిత ఏవ పృథుస్మితం స్వం

కించిత్ప్రదాయ పరిలుభ్యతి తావకోష్ఠః ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! పురాణాలు నీ రూపాన్ని వర్ణిస్తూ, అధరాన్ని లోభంగా చెప్పాయి! అది ఇక్కడ స్పష్టం అయింది. ఎందుచేతనంటే అధరం, మందహాసాన్ని కొద్ది కొద్దిగానే ఇస్తోంది! ఎంత లోభమో!

53

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది మూడవ శ్లోకం)

వితమసి పదే స్తబ్ధోఽవాకీ నిగూఢ నిజాదరో

హరిగిరిపతే! పశ్యద్భి స్త్వాం సదాపి చ సూరిభిః; ౹

సభయమనఘై స్సక్త్యా నిత్యం విభో! పరిచర్యసే

స్మిత ముఖతయైవాత్రాస్మాభిః పరంసుగమోస్యహో!॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! వైకుంఠంలో పరత్వాన్ని ప్రదర్శిస్తూ చాలా గంభీరంగా ఉంటావు! ఇక్కడ సింహాద్రిని సౌలభ్యాన్ని ప్రకటిస్తూ, మా సేవలు స్వీకరిస్తూ మందహాసాలు చిందిస్తూంటావు!

54

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది నాల్గవ శ్లోకం)

యద్యేన మల్పం పరిధూయ పాపం

నయే రనంతం పద మార్తిహారిన్ ! ౹

ఇదం స్మితం తత్ర న చేద్భియాస్య

శోకోదయే సుందర ! కిం న కుర్యాః? ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! నాకు మోక్షాన్ని ఇచ్చి శ్రీవైకుంఠ లోకానికి తీసుకొని వెడతావు; కానీ అక్కడ నీ ఈ మందహాస సుందరమైన ముఖమండల దర్శనం లభించకపోతే, నాకు ఆ మోక్షం వద్దు!

55

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది ఐదవ శ్లోకం)

అగాధ రమ్యం తవ మందహాసం

శ్రుత్వా ముహుర్నారద గీయమానమ్; ౹

సురస్త్రియో ద్రష్టుమిహోపయాతాః

దృష్ట్వా కిమేవం ప్రతిమా బభూవుః? ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! నీ మందహాసం ఎంత అందంగా ఉంటుందో మేం చెప్పగలమా? నారదుడు ఎప్పుడూ ఆ అందాన్ని కీర్తిస్తూ ఉంటాడు. అది విని అప్సరసలు సింహాద్రికి వచ్చారు; కనులారా చూచారు; ఆశ్చర్యంతో ప్రతిమలై ఉండిపోయారు!

56

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది ఆరవ శ్లోకం)

కి మూర్వశీ తావక సక్థిజాతా

సమాగతా తావక మందహాసాన్; ౹

అభ్యస్య కంచిన్నిఖిల శ్రుతిజ్ఞం

నృపం స్వసాలోక్యపరం చకార ॥

తాత్పర్య : - -

స్వామీ! నీ మందహాసం మోహవిద్య వంటిది. మోహ విద్య జనులను ఆకర్షిస్తుంది కదా! అలాగే నీ మందహాసం మమ్ము వశపరచుకొంటుంది! ఊర్వశి నీ ఊరువులనుండి ప్రభవించింది కదా! ఆమె కూడా, నీనుండి ఈ విద్యను అభ్యసించే ఉంటుంది! కనుకనే, పురూరవుని అంతగా వశపరచుకోగల్గింది!

57

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది ఏడవ శ్లోకం)

వృక్షా హసంతి కుసుమైః ఖనయశ్చ వజ్రైః

రోమంధ ఫేననిచయైశ్చమృగా నగస్థాః; ॥

ధారాజలై స్తవ గిరి ర్హరిశైలనాథ!

కే వా హసంతి న విభో ర్యది మందహాసః?

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! ప్రభువు నవ్వుతూంటే సేవకులూ నవ్వుతూంటారు కదా! నువ్వెప్పుడూ నవ్వుతూంటావు. నీ సేవకై అవతరించిన చెట్లు - పువ్వులద్వారా నవ్వుతున్నాయి. కొండపై గనులు - మణులతో నవ్వుతున్నాయి. మృగములు - నెమరువేస్తూ చొంగనురగలద్వారా నవ్వుతున్నాయి. కొండ తన ధారా జలాల ద్వారా నవ్వుతోంది!

58

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది ఎనిమిదవ శ్లోకం)

పశ్యంత ఏవ సవిధే పరితోభ్రమంతః

శశ్వద్భయేన జననీ ముపయంతి బాలాః; ౹

ఏవం హి హేయ విషయేషు చరన్నబుధ్యా

భీతో హఠా దభయదాం హసికాం తవైమి ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! పిల్లలు తల్లికి సమీపంలోనే కొంచెం దూరంగాపోయి ఆడుకుంటారు. అంతలోనే జడుసుకొని తల్లి దగ్గరకు ప్రాకుకొంటూ వచ్చి కాళ్ళకి చుట్టుకొంటారు. అలాగే, నేనూ అజ్ఞానం వలన నీకు దూరంగా పోతున్నాను. భయంతో మరలి నీ దగ్గరకు చేరి, మందహాసం చూసి తేరుతున్నాను!

59

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, ఏబది తొమ్మిదవ శ్లోకం)

స్తనంధయోయం తవ స్త్కృపాయాః

బహిప్రకృత్యా పరిగృహ్య నీతః; ౹

చిరాయ లబ్ధ స్తత ఏవ ధారాః

స్తన్యస్య హాసాకృతయో లుఠంతి ॥

తాత్పర్యం : - -

స్వామీ! పసిబిడ్డని దాది ఎత్తుకొని త్రిప్పుతుంది. లోకాన్ని చూపి బిడ్డని ఆడిస్తుంది. పిమ్మట బిడ్డని తెచ్చి తల్లికి అందిస్తుంది. బిడ్డని అందుకొన్న తల్లి ప్రేమతో చనుబాలు పడుతుంది . నేనుకూడా, ఆ పసివాడిలానే ప్రకృతి చూపించేవాటిని చూచి మురిసిపోయాను. నీ సన్నిధికి రాగా తల్లి పాల వలె నీ మందహాసాలు నన్ను అలరిస్తున్నాయి!

60

(కల్యాణోత్సవంలోని ఐదవ రోజు వైభవం, అరువదియవ శ్లోకం)

స్మితజ్యోత్స్నాం కృత్స్నాం హరిశిఖరి నాథో ఽ

యమయమాత్

ఉభాభ్యా మోష్ఠాభ్యా యది బహి రుద

స్యేదిహ హఠాత్; ౹

కథంకారం సౌరం న విరమతి చౌష్ణ్యం

జ్వలనగం

జగచ్ఛైత్యాపత్యా క్వను సుఖ మథైజ

ద్విచినుయాత్ ॥

తాత్పర్యం

సింహాద్రినాథుడు తనలోనున్న హాసమంతటినీ రెండు పెదవులనుండీ బయటకు తెస్తే, ఆ చల్లదనానికి లోకం గజ గజ వణికిపోతుంది. అందుకే, కొంచెం కొంచెం గానే నవ్వులను వెలారుస్తున్నాడు. ఇప్పుడు చలివేస్తే ఎండలో నిలబడతాం; మంట దగ్గర కూర్చుంటాం. స్వామి, మొత్తం చల్లదనాన్ని వెలికి తెచ్చినట్లయితే, అప్పుడు అవీ చల్లబడిపోయి, లోకాలన్నీ గడ్డకట్టు కొనిపోతాయి! అంత చల్లని హృదయం స్వామిది! అంత చల్లని నవ్వు స్వామిది!

ఇతి శ్రీ మందహాసస్తవే కల్యాణోత్సవ పంచమదిన విజ్ఞాపనీయం పంచమ ద్వాదశకం సమాప్తమ్!

సమాప్తః స్తవః ॥

ఇతి శ్రీమన్ముడుంబాంక శ్రీవత్సకులసంభవః ౹

మందహాసస్తవం విష్ణో ర్వ్యాచఖ్యే నృహరిర్ముదా ॥

శ్రీ శ్రీ శ్రీ శ్రీ శ్రీ