August 1, 2020

సుమతీ శతకం 81 నుండి 90 Poems

సుమతీ శతకం 81 నుండి 90 Poems 
81
లావుగలవాని కంటెను
భావింపఁగ నీతిపరుఁడు బలవంతుండౌ
గ్రావంబంత గజంబును
మావటివాఁడెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ!
82
వఱదైన చేనుదున్నకు
కఱవైనను బంధుజనుల కడ కేఁగకుమీ,
పరులకు మర్మము సెప్పకు,
పిఱికికి దళవాయితనముఁబెట్టకు సుమతీ!
83
వరిపంట లేని యూరును
దొరలుండని యూరు, తోడు దొరకని తెరువున్,
ధరను బతిలేని గృహమును,
నరయంగా రుద్రభూమి యనదగు సుమతీ!
84
వినదగు నెవ్వరు చెప్పిన
వినినంతనె వేగపడక వివరింపదగున్
గని కల్ల నిజము దెలిసిన
మనుజుడెపో నీతిపరుడు మహిలో సుమతీ!
85
వీడెము సేయని నోరును
చేడెల యధరామృతంబుఁజేయని నోరున్
బాడంగరాని నోరును
బూడిద కిరవైన పాడు బొందర సుమతీ!
86
వేసరపు జాతి గానీ,
వీసము దా జేయనట్టి వీరిడి గానీ,
దాసి కొడుకైన గానీ,
కాసులు గల వాడె రాజు గదరా సుమతీ
87
శుభముల పొందని చదువును,
నభినయముగ రాగరసము నందని పాటల్,
గుభ గుభలు లేని కూటమి,
సభ మెచ్చని మాటలెల్ల జప్పన సుమతీ
88
సరసము విరసము కొఱకే
పరిపూర్ణ సుఖంబు లధిక బాధల కొఱకే
పెరుగుట విరుగుట కొఱకే
ధర తగ్గుట హెచ్చు కొరకె తథ్యము సుమతీ.
89
సిరి తా వచ్చిన వచ్చును
సలలితముగ నారికేళ సలిలము భంగిన్
సిరి తా పోయిన పోవును
కరిమ్రింగిన వెలగపండు కరణిని సుమతీ!
90
స్త్రీలయెడల వాదులాడకు
బాలురతోc జెలిమిచేసి భాషింపకుమీ
మేలైన గుణము విడువకు
ఏలిన పతి నిందసేయ కెన్నడు సుమతీ.

సుమతీ శతకం 71 నుండి 80 Poems

సుమతీ శతకం 71 నుండి 80 Poems 
71
పెట్టిన దినముల లోపల
నట్టడవులకైన వచ్చు నానార్ధములున్
బెట్టని దినముల గనకపు
గట్టెక్కిన నేమిలేదు గదరా సుమతీ !
72
పొరుగున బగవాడుండిన
నిర నొందగ వ్రాతకాడె యేలికయైనన్
ధరగాపు గొండెయైనను
గరణాలకు బ్రతుకులేదు గదరా సుమతీ !
73
బంగారు కుదువబెట్టకు
సంగరమున బాఱిపోకు సరసుడవైతే
నంగడి వెచ్చము లాడకు
వెంగలితో జెలిమివలదు వినురా సుమతీ !
74
బలవంతుడ నాకేమని
బలువురతో నిగ్రహించి పలుకుటమేలా
బలవంతమైన సర్పము
చలిచీమల చేతజిక్కి చావదె సుమతీ !
75
మండలపతి సముఖంబున
మెండైన ప్రధానిలేక మెలగుట యెల్లన్
గొండంత మదపుటేనుగు
తొండము లేకుండినట్లు తోచుట సుమతీ !
76
మంత్రిగలవాని రాజ్యము
తంత్రము సెడకుండ నిలుచు దఱచుగ ధరలో
మంత్రి విహీనుని రాజ్యము
జంత్రపు గీలూడినట్లు జరుగదు సుమతీ !
77
మాటకు ప్రాణము సత్యము
కోటకు ప్రాణంబు సుభట కోటి ధరిత్రిన్
బోటికి ప్రాణము మానము
చీటికి ప్రాణంబు వ్రాలు సిద్ధము సుమతీ !
78
మానధను డాత్మధృతి చెడి
హీనుండగువాని నాశ్రయించుట యెల్లన్
మానెడు జలముల లోపల
నేనుగు మెయిదాచినట్టు లెరుగుము సుమతీ !
79
'రా, పొ' మ్మని పిలువని యా
భూపాలునిగొల్వ భుక్తి ముక్తులు గలవే ?
దీపంబులేని యింటను
జే పుణికి ళ్ళాడినట్లు సిద్ధము సుమతీ !
80
రూపించి పలికి బొంకకు,
ప్రాపగు చుట్టంబు కెగ్గు పలుకకు మదిలో
గోపించు రాజు గొల్వకు
పాపపు దేశంబు సొరకు పదిలము సుమతీ !

సుమతీ శతకం 61 నుండి 70 Poems

సుమతీ శతకం 61 నుండి 70 Poems 
61
పగవల దెవ్వరితోడను,
వగవంగా వలదు లేమి వచ్చిన పిదపన్,
దెగనాడవలదు సభలను
మగువకు మన సియ్యవలదు మహిలో సుమతీ !
62
పతికడకు తను గూర్చిన
సతికడకును వెల్పుకడకు సద్గురు కడకున్
సుతుకడకును రిత్తచేతుల
మతిమంతులు చనరు నీతి మార్గము సుమతీ !
63
పరనారీ సోదరుడై
పరధనముల కాసపడక పరులకు హితుడై
పరులు దను బొగడ నెగడక
పరు లలిగిన నలుగ నతడు పరముడు సుమతీ !
64
పరసతి కూటమి గోరకు
పరధనముల కాసపడకు పరునెంచకుమీ
సరిగాని గోష్టి చేయకు
సిరిచెడి చుట్టంబుకడకు జేరకు సుమతీ !
65
పాలను గలసిన జలమును
బాలవిధంబుననె యుండు బరికింపంగా
బాలచవి జెరుచు గావున
బాలసుడగువాని పొందు వలదుర సుమతీ !
66
పాలసునకైన యాపద
జాలింపడి తీర్చదగదు సర్వజ్ఞువకున్
దే లగ్ని బడగ బట్టిన
మేలెరుగునె మీటుగాక మేదిని సుమతీ !
67
పిలువని పనులకు బోవుట
గలయని సతి రతియు రాజు గానని కొలువున్
బిలువని పేరంటంబును
వలువని చెలిమియును జేయ వలదుర సుమతీ !
68
పురికిని ప్రాణము గోమటి
వరికిని ప్రాణంబు నీరు వసుమతి లోనన్
గరికిని ప్రాణము తొండము
సిరికిని ప్రాణంబు మగువ సిద్ధము సుమతీ !
69
పుత్రోత్సాహము తండ్రికి
పుత్రుడు జన్మించినపుడె పుట్టదు జనులా
పుత్రుని గనుకొని పొగడగ
పుత్రోత్సాహంబు నాడు పొందుర సుమతీ !
70
పులిపాలు దెచ్చియిచ్చిన
నలవడగా గుండెగోసి యరచే నిడినన్
దలపొడుగు ధనముబోసిన
వెలయాలికిగూర్మిలేదు వినరా సుమతీ !

సుమతీ శతకం 51 నుండి 60 Poems

సుమతీ శతకం 51 నుండి 60 Poems 
51
తాననుభవింప నర్ధము
మానవపతి జేరు గొంత మఱి భూగతమౌ
గానల నీగలుగూర్చిన
తేనియ యొరు జేరునట్లు తిరముగ సుమతీ !
52
దగ్గర కొండెము చెప్పెడు
ప్రెగ్గడపలుకులకు రాజు ప్రియుడై మఱి తా
నెగ్గు బ్రజ్జ కాచరించుట
బొగ్గులకై కల్పతరువు బొడచుట సుమతీ !
53
ధనపతి సఖుడై యుండియు
నెనయంగా శివుడు భిక్షమెత్తగవలసెన్
దనవారి కెంత గలిగిన
తన భాగ్యమె తనకుగాక తధ్యము సుమతీ !
54
ధీరులకు జేయు మేలది
సారంబగు నారికేళ సలిలము భంగిన్
గౌరవమును మఱి మీcదట
భూరిసుఖావహము నగును భువిలో సుమతీ !
55
నడువకుమీ తెరువొక్కట
గుడువకుమీ శత్రునింట గూరిమితోడన్
ముడువకుమీ పరధనముల
నుడువకుమీ యొరుల మనసు నొవ్వగ సుమతీ !
56
నమ్మకు సుంకరి జూదరి
నమ్మకు మగసాలి వాని నటు వెలయాలిన్
నమ్మకు మంగడివానిని
నమ్మకుమీ వామహస్తు నవనిని సుమతీ !
57
నయమున బాలుంద్రావరు
భయమున విషమ్మునైన భక్షింతురుగా
నయమెంత దోసకారియొ
భయమే చూపంగవలయు బాగుగ సుమతీ !
58
నరపతులు మేరదప్పిన
దిర మొప్పగ విధవ యింట దీర్పరియైనన్
గరణము వైదికుడైనను
మరణాంతక మౌనుగాని మానదు సుమతీ !
59
నవరస భావాలంకృత
కవితా గోష్టియును మధుర గానంబుగును దా
నవివేకి కెంత జెప్పిన
జెవిటికి శంఖూదినట్లు సిద్ధము సుమతీ !
60
నవ్వకుమీ సభలోపల
నవ్వకుమీ తల్లిదండ్రి నాధులతోడన్
నవ్వకుమీ పరసతులతో
నవ్వకుమీ విప్రవరుల నయమిది సుమతీ !